Tütün kullanımının kansere neden olan en kıymetli önlenebilir risk faktörü olduğunu söz eden İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serkan Çelik, “Akciğer kanseri başta olmak üzere ağız, gırtlak, yemek borusu, mide, pankreas, böbrek, mesane, rahim ağzı, kalın barsak kanseri üzere en sık görülen kanser çeşitlerine neden olabilmektedir. Sigaranın inançlı bir kullanım düzeyi bulunmamaktadır. Ayrıyeten daima olarak sigara içilen ortamda bulunmak da pasif içicilik şahsen içilmese bile kanser riskini artırabilmektedir” dedi.
4 Şubat Dünya Kanser Günü’ne yönelik açıklamalardan bulunan Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serkan Çelik, “Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO), Memleketler arası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), kanserin global yüküne ait en son varsayımları yayınladı. 2022’de tahminen 20 milyon yeni kanser hadisesi ve 9,7 milyon hayat kaybı meydana geldiğini gösteriyor. Yaklaşık 5 şahıstan 1’i ömrü boyunca kansere yakalanıyor, yaklaşık 9 erkekten 1’i ve 12 bayandan 1’i hastalık nedeniyle ömrünü kaybediyor. İstatistiklere nazaran dünya çapında en sık görülen ve ömür kaybına neden olan akciğer kanseri. Akciğer kanseri, 2,5 milyon yeni olayın yaklaşık yüzde 12,4’ünü oluştururken, bayanlarda 2,3 milyon hadise ile göğüs kanseri ikinci sırada, 1,9 milyon hadise ile kolorektal kanser ve 1,5 milyon hadise ile de prostat kanseri takip ediyor” diye konuştu.
“CİNSİYETLERE NAZARAN FARKLILIK GÖZLENİYOR”
Kanserin görülme sıklığı ile hayat kaybına neden olma oranlarının değişebildiğini hatırlatan Prof. Dr. Çelik, “Yaşam kaybına neden olan kanserlere bakıldığında da akciğer kanserinin birinci sırada geldiği görülüyor. Bunu kansere bağlı ömür kayıplarının yüzde 9,3’ü ile kolorektal kanserler, yüzde 7,8 ile karaciğer kanseri ve göğüs kanseri takip ediyor. Her iki cinsiyet için de global toplamda cinsiyete nazaran hastalığın ortaya çıkışı ve hayat kaybı oranlarında kimi farklılıklar var. Bayanlarda en sık teşhis edilen kanser ve kanserden ölümlerin önde gelen nedeni göğüs kanseri iken, erkeklerde akciğer kanseri. Göğüs kanseri, ülkelerin büyük çoğunluğunda bayanlarda en sık görülen kanser olmaya devam ediyor” sözlerini kullandı.
Bugün dünyada 100’ün üzerinde kanser çeşidinin bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Çelik, tıpkı organda bile çok sayıda kanser çeşidinin olabileceğini söz etti. “Bu çeşitlerin oluşması için gerekli şartlar, tedavileri ve her birinin davranış halleri de farklılık göstermektedir” diye konuşan Prof. Dr. Çelik, bu nedenle de bu hastalıklar için gerçek bilgilendirilmek kanserden korunmak ve erken teşhis için çok değerli olduğunu söyledi.
“KANSER ÇOK YÜKSEK ORANDA ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIK”
Kanserin çok yüksek oranda önlenebilir bir hastalık olduğunun altını çizen Prof. Dr. Çelik, korunmak için hastalığa sebep olabilecek tüm risklerin bilinmesi ve buna nazaran korunma tedbirleri alınması gerektiğini anlattı. Kansere bağlı risk faktörlerini ileri yaş, ailesel yatkınlık ve çevresel faktörler olarak üç kümede toplayan Prof. Dr. Çelik, hastalık için en değerli risk faktörünün çevresel faktörler olduğunu ve bunların da önlenebileceğini belirtti.
“DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERLERİNİ DEĞİŞTİRMEKLE BAŞLAYIN”
“Kansere neden olan etmenlerin en başında çevresel faktörler gelmektedir. Bu etmenler ile kanser bağlantısı daha evvel birçok klinik çalışmada gösterilmiştir. Bilinen bu risk faktörlerinden kaçınarak kanserden korunmak çoğunlukla mümkün olmaktadır” diye konuşan Prof. Dr. Serkan Çelik, alınması gereken tedbirleri anlattı.
“SİGARANIN İNANÇLI BİR KULLANIM DÜZEYİ YOK”
Tütün kullanımını -aktif içicilik, pasif içicilik, tütün çiğneme-, kansere neden olan en kıymetli önlenebilir risk faktörü olarak işaret eden Prof. Dr. Çelik, “Akciğer kanseri başta olmak üzere ağız, gırtlak, yemek borusu, mide, pankreas, böbrek, mesane, rahim ağzı, kalın barsak kanseri üzere en sık görülen kanser çeşitlerine neden olabilmektedir. Sigaranın inançlı bir kullanım düzeyi bulunmamaktadır. Ayrıyeten daima olarak sigara içilen ortamda bulunmak da -pasif içicilik- şahsen içilmese bile kanser riskini artırabilmektedir. Sigarayı bırakan biri bıraktığı andan itibaren bırakmayan birine nazaran daha uzun hayat mühletine sahip olmaktadır. Bu nedenle sigarayı bırakmak için hiçbir vakit geç değildir” dedi.
“BESLENMENİN KANSERDEN KORUNMADA ÇOK KIYMETLİ BİR YERİ VAR”
Beslenmenin kanserden korunmada çok kıymetli bir yeri olduğunu ve sağlıklı bir beslenme biçimiyle hayat şeklinizi değiştirerek kanserden yüzde 40-50 oranında korunmanın mümkün olabildiğini söz eden Prof. Dr. Çelik, “Sağlıklı bir diyet ile kilonuzu da denetim ederek yalnızca kanser değil kalp-damar hastalıkları, diyabet hastalığı üzere kıymetli hastalıklardan da korunmak mümkün olabilmektedir” diyerek, kanserden korunmak için nasıl beslenilmesi gerektiği konusunda şu bilgileri verdi:
“Akdeniz diyeti üzere bitkisel besin yüklü -sebze, meyve, tahıl, bakliyat- bir diyet seçin. Her gün 5 porsiyon zerzevat ve meyve tüketin. Tam tahıllı eserleri tercih edin, hayvansal kaynaklı besin tüketecekseniz deniz eserlerini tercih edin. Paketlenmiş besin, gazlı içecek, yağda kızartılmış yiyecekler yahut şerbetli tatlılar üzere ağır kalorili besinlerden kaçının. Kırmızı et tüketimini haftada en fazla 1-2 kere olacak formda azaltın. İşlenmiş et tüketimini -salam, sosis, sucuk- en aza indirin. Hareketli bir ömür stili benimseyin. Haftada en az 150 dakika antrenman -hızlı tempo yürüyüş, koşu vs.- yapın.”
“OBEZİTE DE KANSER İÇİN DEĞİŞTİRİLEBİLİR RİSK FAKTÖRLERİNDEN BİRİ”
Çağımızın en kıymetli hastalıkların ve global problemlerinde biri olan obezitenin de kanser için değiştirilebilir risk faktörlerinden biri olduğunu hatırlatan Prof. Dr Çelik, “Obezitenin nedenlerinin en başında berbat beslenme ve hareketsiz hayat şekli gelmektedir. Göğüs, kalın barsak, yemek borusu, böbrek, mesane, rahim ve pankreas kanserlerine direkt sebep olabilmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme tekliflerine uyarak ve sistemli antrenman yaparak hem obeziteden hem de kanserden korunabilmek mümkündür” diye konuştu.
“NE KADAR ALKOL KULLANILIRSA O KADAR KANSER RİSKİ ARTMAKTADIR”
Alkolün az ölçüde alınsa bile kanser riskini artırabildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Çelik, “En başta karaciğer kanseri olmak üzere ağız, boğaz, yemek borusu, gırtlak, göğüs kanserini riskini artırmaktadır. Ne kadar alkol kullanılırsa o kadar kanser riski artmaktadır” dedi.
“AŞILAMA İLE KANSERDEN KORUNMAK MÜMKÜN OLABİLMEKTEDİR”
Enfeksiyonların en kıymetli kanser sebeplerinden biri olduğuna değinen Prof. Dr. Çelik, “Rahim ağzı kanserinin neredeyse tamamına neden olan HPV -Human papilloma virüsü- isimli virüse karşı aşılamayla rahim ağzı kanserine ek olarak ağız ve yutak kanserlerine karşı korunmak mümkün olabilmektedir. Bu nedenle uzmanlar, 9 yaşından itibaren tüm çocukların -ideal yaş 11-12- bu kanserden korunmak emelli aşılanmasını önermektedirler. Tıpkı biçimde kıymetli oranda siroza daha sonra da karaciğer kanserine yol açan Hepatit B virüsüne karşı aşılama ile kanserden korunmak mümkün olabilmektedir” tabirlerini kullandı.
“SOLARYUM KULLANIMI DA CİLT KANSERİNE NEDEN OLMAKTADIR”
Güneşin ziyanlı, ultraviyole ışınlarının derinin erken yaşlanmasına ve cilt kanserine neden olabildiğini söyleyen Prof. Dr. Çelik, alınması gereken tedbirleri şu halde açıkladı:
“Güneş ışınlarının daha dik geldiği 10: 00-16: 00 saatleri ortası dışarı çıkılması gerekiyorsa, şapka, uzun kollu giyecekler ve UV ışınlarından koruyan güneş gözlüğü kullanılması gereklidir. Bu sayede, baş ve göz etrafındaki hassas bölgeyi korunmuş olur. Ne vakit olursa olsun, güneşli havalarda açıkta kalan bölgelere -yüz, kol, bacak vs.- en az 15 faktörlü -bazı uzmanlara nazaran 30 faktörlü- güneş kremi sürülmesi cilt kanserinden korunmaya yardımcı olacak bir diğer tedbirdir. Güneş ışınları haricinde solaryum kullanımı da UV ışınlara maruz bıraktığı için cilt kanserine neden olmaktadır.”
