Gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi patron payı dayanağı, gelir vergisi stopajı dayanağı, sigorta primi dayanağı, faiz dayanağı ve yatırım yeri tahsisi 6. bölgede uygulanan en önemli bölgesel teşvikleri kapsıyor.
Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Lideri Cem Özkök, 6 Şubat sarsıntıları sonrasında 11 ili kapsayan zelzele bölgesinde yenilenebilir güç kaynaklarından üretim konusunda değerli takviye düzenlemelerinin yapıldığını anlattı.
Türkiye genelinde tahsis edilen lisanssız ve müstakil depolamalı yenilenebilir projeler için yüklü olarak bu bölgelerdeki yatırımcılara öncelik verildiğinin altını çizen Özkök, “Bölgedeki kıymetli üretim bölgelerine baktığımızda da örneğin Toroslar bölgesinde bulunan lisanssız üretici güneş gücü santrali müşterilerinin yaklaşık yüzde 5’inin, yılın farklı devirlerinde ve farklı ölçülerde olmak üzere üretim fazlasını sisteme vererek zelzele bölgesi özelinde çıkarılan bildirimden faydalandığını söyleyebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
Özkök, güç bölümünün, zelzele sonrasında son derece süratli aksiyon alan dallardan biri olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yenilenebilir güç alanında güneş ve rüzgar kesimi temsilcileri, başta güç ve teknik ekipmanlar, uzman takımlar olmak üzere bölgeye büyük bir süratle birçok alanda dayanakta bulunurken bir yandan da santrallerdeki muhtemel hasar tespit çalışmalarını yürüttü. Ayrıyeten bölgede yer alan büyük hidroelektrik santralleri için de süratle denetimler yapıldı. Zelzele sonrası güçte yaşanan kesintiler daha çok güç iletim çizgilerindeki yıkım nedeniyle ortaya çıktı. Süratle tesis edilen çadır ve konteyner kentlere güç bölümünde yer alan sivil toplum kuruluşlarının öncülüğünde güç şirketleri tarafından off-grid (şebekeye bağlı olmayan) sistem kurulumları gerçekleştirildi.”
Özkök, elektrik piyasasında yürütülen faaliyetlerin düzenleme ve denetlemeye tabi olması nedeniyle şirketlerin kendi inisiyatiflerinde ilerleyemediğini, Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından verilen makul izinlere ve yapılan düzenlemelere nazaran hareket edildiğini vurguladı.
“DEPREM BÖLGESİNDE GÜNEŞ GÜCÜ POTANSIYELI ÇOK YÜKSEK”
Güneş Gücü Sanayicileri ve Sanayisi Derneği (GENSED) Genel Sekreteri Hakan Erkan da zelzele bölgesinde güneş radyasyonunun yıllık ortalamasının metrekare başına 1700 kilovatsaat olduğunu tabir etti.
Bölgenin günlük 8,2 saat güneşlenme mühleti ile Türkiye ortalamalarının üzerinde pahalara sahip olduğunun altını çizen Erkan, “Bölgedeki 1 megavatlık GES, yıllık ortalaması ile epey verimli çalışmaktadır. Bu kapsamda bölgenin GES yatırımları için birçok açıdan uygun olduğu görülüyor. Ayrıyeten, Sarsıntı Bölgesi 6. bölge teşvikleri kapsamına alınarak evvelce fizibilitesi makus olan Yenilenebilir Güç Kaynak Alanı (YEKA) GES’lerin yeni yatırım teşvikleri sayesinde bölgede suram için hareketlendiği görülüyor. Bölgedeki teşvik doküman müddetleri 3 yıl uzatılarak yatırımcılara daha rahat hareket etme imkanı tanındı.” değerlendirmesinde bulundu.
Erkan, ayrıyeten yatırımların finansmanı için kullanılan kredilere ve yapılan finansal kiralama borçlanmaları geri ödemelerinde aksaklık yaşanması durumunda yatırımcılara esneklik sağlandığını söyledi.
Hakan Erkan, zelzele bölgesindeki işletmelerin, 2023’de çeşitli sebeplerden ötürü tüketimlerinin olmayacağı yahut çok düşük olacağı için olağan koşullarda şebekeye satış yapamayacakken EPDK heyet kararı ile tüketim hesabında 2022 kıymetlerinin baz alınmasıyla üretimlerini şebekeye satabildiklerini kaydetti.
“ŞEBEKEDEN BAĞIMSIZ DEPOLAMALI SISTEMLERE GEREKSİNİM VAR”
Erkan, GSM baz istasyonlarına şebekeden bağımsız bir biçimde daima çalışabilmesi için uygun güçte bataryalı GES sistemleri kurulmasının değerli olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Deprem vakti bölgeye takviye olmak maksadıyla kesim dernekleri ve firmalar olarak şebekeden bağımsız çalışan batarya dayanaklı küçük GES’ler kurularak çadır ve konteynerlerde aydınlatma, cep telefonu şarj, buzdolabı, televizyon üzere aygıtların çalışması sağlanmıştır. Bu türlü durumlarda bilhassa cep telefonlarının şarjlı olması, seyyar aydınlatmaların bulunması ve cep telefonu baz istasyonlarının ayakta kalarak hizmet vermeleri, haber alma ve kurtarmada ne kadar değerli olduğu Şubat 2023’te çok net olarak görüldü.
Ayrıca şebekeden bağımsız bataryalı GES’lerin yaygınlaştırılması ile haber alma ve kurtarma işlerinin daha çabuk ve faal olabileceği görülmektedir. Bölgelerdeki askeri ve uyum merkezlerine haberleşme ve aydınlatmaları için şebekeden bağımsız uygun güçte bataryalı GES sistemlerinin kurulması da epey kıymetli.”
Deprem bölgesinde RES’lerde önemli hasar görülmedi
Türkiye Rüzgar Gücü Birliği (TÜREB) Lideri İbrahim Erden de zelzeleler sonrası ülke genelinde tahsis edilen lisanssız ve müstakil depolamalı yenilenebilir projelerin bu bölgelerde de ağır olarak yatırımcılara tahsis edildiğini anlattı.
Bölgedeki RES’lerde önemli bir hasar görülmediğini, sadece ulusal şebeke ve dağıtım şebekesinde oluşan problemler nedeniyle yaşanan işletme kesintileri sonrası tüm tesislerde ayrıntılı denetimler yapılarak tesislerin süratle devreye alındığını tabir eden Erden, RES’lerin kıymetli bir kısmının da hiç bakım gereksinimi olmadan devreye girdiğini vurguladı.
Erden, elektrik şebekesinin birkaç günde ayağa kaldırılırken dağıtım şebekesinin tekrar tam kapasite ayağa kaldırılmasının bilhassa Hatay bölgesinde artçı sarsıntılar ve ağır yıkım nedeniyle uzun vakit aldığını işaret ederek, şöyle devam etti:
“Depolama 1 yılda devreye alınabilecek bir uygulama değil, bu türlü de planlanmadı. Önümüzdeki yıllarda devreye girmek üzere depolamalı yenilenebilir projeler için de bu devirde ağır olarak kapasite tahsisi devam etti. Kahramanmaraş, Malatya, Hatay ve Osmaniye bölgeleri rüzgar açısından çok yüksek potansiyel sahibi alanlar. Şebekenin güçlü bir altyapı ve yenilenebilir güçten de coğrafik olarak dağınık bir biçimde faydalanılması ve bunun depolama sistemleriyle entegre işletilmesi gelecekte yarar sağlayacaktır ancak bu türlü büyük afetlerde maalesef çabucak hiçbir gibisi tahlilin kesintisiz güç sağlaması mümkün olmayabilir.”
“AFETLERDE KESINTİSİZ GÜCÜN DEĞERİ ANLAŞILDI”
Global Güç Derneği Lideri Murat Dilek de son yıllarda dünyada doğal afetlerin sıklığında ve şiddetinde artışa şahit olunduğunu belirterek, “Türkiye’de 6 Şubat sarsıntılarında güç sistemleri önemli manada tahrip oldu. Afet vakitlerinde güçlü elektrik şebekesine gereksinim bulunuyor. Afetlerde kesintisiz gücün kıymeti anlaşıldı.” diye konuştu.
Dilek, şunları kaydetti:
“İkame kaynakların basitçe devreye alınabilecek formda planlama yapılmasının sınır safhada kıymetli olduğunu öğrenmiş olduk. Bununla birlikte afetlere hazırlığın sağlanmasında çok değerli bir araç olarak ‘yenilenebilir enerji’ ortaya çıktı ve yine acı bir deneyim ile kesintisiz gücün ehemmiyetini fark ettik. Afetler sırasında hasara karşı savunmasız olan klâsik güç santralleri yerine güneş, rüzgar üzere sarsıntı sonrasında daha kolay ayağa kaldırabilecek güç sağlayabilecek santraller kurulmalı.”
Yorumlar kapalı.