Yeni yılın gelmesiyle birlikte marketlerde etiket değişimleri hızlandı. Pek çok besin ve temel muhtaçlık eserlerinde fiyat artışları dikkat çekiyor.
Tüketici Konfederasyonu Lideri Aydın Ağaoğlu fiyatı en çok artan ürünleri açıkladı. Fiyatı 220 liradan 300 liraya çıkan bir eser dikkat çekti.
‘ETİKETLER HER HAFTA DEĞİŞİYOR’
Tüketici Konfederasyonu Lideri Aydın Ağaoğlu’nun açıklamaları şu biçimde:
“Bakliyat, tuvalet kağıdı, deterjan üzere temel besin ve temel gereksinim eserlerinde, süt eserleri, et fiyatları üzere eserlerde çok fiyat artışı ile karşılaştık. Geçmişten bugüne kadar biz fiyat artışlarını sebep olarak dolardaki artış ve akaryakıt fiyatlarının gösterildiğine şahit olurduk. Ne var ki artık tüketicinin fiyat algısını bozacak halde her ay birtakım eserlerde her hafta etiketlerdeki fiyatlar yükselince dar ve sabit gelirli tüketicilerin büyük reaksiyonunu çekiyor.
‘SÖYLENTİSİ BİLE FİYATLARI YÜKSELTTİ’
Asgari fiyat söylentisi başladığı 2023 yılı Aralık ayında etiketlerde kıpırdanma başladı, minimum fiyat sayısı aralık ayının ikinci yarısında açıklandığında fiyatlar yeniden yükseldi. Daha sonra emekli aylıklarının revize edileceği ve memur emeklilerine verilen artırım oranına yükseltileceği söylendi, fiyatlar tekrar arttı. 2 Ocak tarihinde kimi temel besin ve muhtaçlık eserlerindeki fiyatlar yükseldi.
İŞTE EN ÇOK YÜKSELEN ÜRÜNLER
Fiyat artışının en çok görüldüğü noktalar market raflarındaki bakliyat, zerzevat meyve, süt eserleri, tuvalet kağıdı, paklık gereçleri üzere temel gereksinim eserlerinde oldu.
‘YÜZDE 40 ARTIŞLAR GÖRÜLDÜ’
Benim tespitime nazaran marketlerde yüzde 20 ile yüzde 40 ortasında artışlar görüldü. Bugün kutu sütü 30 liradan 40 liraya çıkardılar. Farklı bir konu daha tüketicilerin dikkatini çekti.
‘YAZAR KASALARDA FİYATLAR DEĞİŞTİRİLİYOR’
Bazı büyük zincir marketler fiyatları yükselttiği halde küçük bakkal, lokal market üzere satış noktalarında fiyatlar daha düşük seyrediyordu. Bunu araştırdığımızda değişik bir sonuçla karşılaştık. Zincir marketler çok daha büyük partiler halinde alım yaptıklarından en taban düzeylerde temin ettikleri eserleri depolarında ve raflarında dururken üreticiden yahut toptancıdan gelen fiyat artacağına dair ihbarı alır almaz muharrir kasalarda fiyatlar değiştiriliyor. Lakin küçük satış noktaları stokları bitene kadar eski fiyattan satışı sürdürüyorlar.
‘FİYATI 220 LİRADAN 300 LİRAYA ÇIKTI’
32’li 3 katlı tuvalet kağıdı 300 liraya kadar çıktı, bu daha evvelce 220 lira civarındaydı. Bunun yanı sıra 12’li 3 katlı markalı kağıt havlu 120-150 bandında satılırken şu anda 200-220 lira üzere fiyatlardan etiketlendiğini görüyoruz.
‘380 LİRANIN ÜZERİNDE SATILIYOR’
Zeytin 200-380 liranın üzerinde satılıyor. En ucuz zeytin şu anda 200 lira. Evvelki fiyatlar 150-220 lira bandındaydı.
‘SERA ESERLERİNDE ARTIŞ YÜZDE 60’I BULUYOR’
Özellikle zerzevat ve meyvedeki fiyat artışları sera eserlerinde dikkat alımlı kadar yüksek. Bu artış oranı yüzde 40 ile yüzde 60’ı bulabiliyor. Bunlar zerzevat ve meyve olduğu için fiyatlar haftalık belirleniyor. Üretimin satış noktasına ulaştırılana kadar kimi meyve ve sebzelerde fiyatın 5 kat, 8 kat arttığına şahit olabiliyoruz.
‘SİVRİ BİBERİN KİLOSU 100 TL’
Sivri biberin ocak ayı sonundaki fiyatı 100 lirayken, daha evvelki fiyatı 60 liraydı.
ÜRETİCİ İLE MARKET ORTASINDA FİYAT FARKI EN YÜKSEK OLAN ESER HANGİSİ?
Dalında 3 lira, 5 lira olan mandalinalar 38 liradan satılıyor.
İŞTE STOKÇULARI ORTAYA ÇIKARACAK FORMÜL
Çözüm önerisi olarak yeni hal yasasının raftan indirilip perakende yasası ile paralel ilgili tarafların görüşleri de alınarak bir an önce kanunlaştırılması ve yürürlüğe girmesinin yanı sıra perakende maddesine yapılacak bir ekleme ile temel besin ve temel gereksinim eserlerinin paketli satılması halinde paketin üzerine tavsiye edilen satış fiyatının yazılması faydalı olacaktır.
Böylelikle 2020 yılında paketlendiği ambalajın üzerindeki paketlenme tarihinde belirli olan toz şekeri 2023 yılı sonlarına yanlışsız piyasaya müddetin onu kaç paradan satmak üzere aldığını tüketicinin öğrenme imkanı olacak. Stokçular ortaya çıkaraktır.
‘HAPİS CEZASI GETİRİLMELİ’
Ayrıca tüketicilerin fiyat algısını bozan sıklıkla eser ve hizmetlere artırım yapan firmalar ile ilgili Ticaret Bakanlığı bünyesinde Haksız Fiyat Artışı Kıymetlendirme Konseyi oluşturuldu. Perakende yasasında yapılacak değişikliklerle fahiş fiyat uygulayanlara ifşa, kapatma ve mahpus cezası getirilmelidir. Tekrarlaması halinde ticaretten mene kadar da giden bir yaptırım sürecinin tesirli olacağını düşünüyoruz.
TÜKETİCİLER NE YAPMALI?
Tüketiciler Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu’na şikayette bulunabilirler. Heyet cezaları uyguluyor ancak bu cezalar caydırmıyor.
Ben diyorum ki ifşa etsinler böylece tüketiciler kimin kendilerini aldattığını ve haksız fiyat artışı yaptığını öğrenecek bunları takibe alıp haksız fiyat artışı yaptıklarında Ticaret Bakanlığı’na şikayetini iletecek. Tüketiciler en büyük güçleri olan tüketmeme kartını ortaya sürebilecek yani o satıcıdan alışverişi kesecektir.
