Şenel, Bağlantı Başkanlığı tarafından düzenlenen ‘Asrın Felaketinin 1. Yılında Afet İrtibatı Sempozyumu’na” katıldı. Burada konuşan Şenel, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda hayatını kaybeden vatandaşları rahmetle anarken, sarsıntıda yaralanan ve tedavisi sürmekte olan vatandaşlara ise acil şifalar diledi.
ÜLKE İKTİSADINA MALİYETİ TOPLAM 103 MİLYAR DOLAR
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı uyumunda ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşların katkıları ile hazırlanan 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Sarsıntıları Raporu’nu birinci bir yıl içerisinde hazırlandığını ve kamuoyu ile paylaşıldığını hatırlatan Şenel, “Raporda, zelzelenin ülke iktisadına maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar seviyesinde olduğu hesaplanmıştır. Bu fiyatın 85 milyar dolarlık kısmının direkt hasar maliyetinden, 18,6 milyar dolarlık kısmının ise ekonomik aktivite kaybı ile dolaylı maliyetlerden oluştuğu ortaya konulmuştur. Toplam maliyetin en büyük kısmını 56,9 milyar dolarla konut hasarları oluşturmuştur. Bunu 12,9 milyar dolarlık meblağla kamu bölümü hasarı ve 11,8 milyar dolarlık fiyatla özel kesim hasarı takip etmiştir. Oluşan toplam maliyet, 2023 yılı ulusal gelirinin yaklaşık yüzde 9’una tekabül etmektedir” dedi.
DÜNYANIN EN BÜYÜK TAHLİYE FAALİYETLERİNDEN BİRİ GERÇEKLEŞTİ
Şenel, birinci andan itibaren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde beslenme ve süreksiz barınma üzere temel gereksinimlerin giderildiğini söz ederek, “Bu süreçte, gerek çadır kentler, gerek konteyner kentler, gerekse de kamu kurum ve kuruluşlarında süreksiz barınma hizmeti sunularak vatandaşlarımızın günlük hayatlarını idame ettirmeleri temin edilmiştir. Üç buçuk milyonu aşkın kişinin bölgeden tahliyesi sağlanarak dünyanın en büyük tahliye faaliyetlerinden biri gerçekleştirilmiştir” tabirlerini kullandı.
Öte yandan Şenel, birinci etapta gereksinimlerin vakit kaybetmeden karşılanması için AFAD başta olmak üzere Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı üzere ilgili kamu kurumlarına OHAL Kanununun verdiği yetkiye dayanarak Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 221 milyar Türk Lirası kaynak aktarıldığını kaydetti.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lideri Şenel, sarsıntı hasarlarının giderilmesi maksadıyla geçtiğimiz Temmuz ayında, 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 540 milyar lira fiyatında ek bütçenin tahsis edildiğinin altını çizdi.
Toplam 761 milyar lira ödeneğe ek olarak bütçe içerisindeki öbür kalemlerden tasarruf sonucu aktarmalar yapıldığına dikkati çeken Şenel, yapılan aktarmalarla zelzele harcamalarına yönelik 198 milyar lira daha ödenek sağlandığını ve bu meblağın ulusal gelire oranının yaklaşık yüzde 3, 7 olduğunu lisana getirdi.
“Ocak ayı prestijiyle 569 milyar lira maliyetli 181 bin konutun ihalesi tamamlanmıştır”
Kalıcı konut muhtaçlığının karşılanması tarafında afet konutlarının üretimine başlandığını ve değerli seviyede ilerleme kaydedildiğini hatırlatan Şenel, “Ocak ayı prestijiyle 569 milyar lira maliyetli 181 bin konutun ihalesi tamamlanmıştır. Planlaması yapılanlarla birlikte bu sayı 220 bine ulaşmaktadır” sözlerini kullandı.
MEB’E 41 MİLYAR LİRA
Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin devam edebilmesi için süratli bir biçimde 2023 Yılı Yatırım Programına ‘Deprem Bölgesinde Prefabrik Okul Yapımı’ projesinin dahil edilerek 2 milyar lira ödeneğin tahsis edildiğini kaydeden Şenel, “‘Eğitim Yapılarının Afet Riskinin Azaltılması Projesi’ne 1,3 milyar lira, okulların bakım, tamir ve güçlendirme faaliyetleri ile araç, makine-teçhizat, donanım ve tefrişat alımı için 1 milyar lira, okul inşaatları için ise 6,2 milyar lira ek bütçe transferi gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, Ulusal Eğitim Bakanlığına 11 vilayetteki sarsıntı yatırımları için 2023 yılında yaklaşık 12 milyar lira ek ödenek tahsis edilmiştir. Böylece yaklaşık 45 bin dersliğin bakım tamir ve güçlendirme faaliyetleri tamamlanarak öğrencilerin hizmetine sunulmuştur. 3 bin 100 derslik inşa edilerek öğrencilerin kullanımına hazır hale getirilmiştir. 2024 Yılı Yatırım Programında ise Türkiye genelindeki sarsıntı kapsamında yürütülecek faaliyetler için Ulusal Eğitim Bakanlığına 41 milyar lira ödenek tahsisi yapılmıştır. Bu kapsamda zelzele bölgesinde, proje meblağı 93 milyar lira olan bin 542 okul inşaatı devam etmektedir” dedi.
9 ACİL DURUM HASTANESİ HİZMETE ALINACAK
Deprem sonrası sıhhat hizmet sunum kapasitesini desteklemek emeliyle 4 bin 525 kapasitesine sahip 13’i acil durum hastanesi olmak üzere 18 ikinci basamak sıhhat tesisi ile 50 adet birinci basamak sıhhat tesisi projelerinin yanı sıra 20 ünit kapasitesine sahip 1 adet ağız ve diş sıhhati merkezinin 2023 yılı içerisinde yatırım programına alındığını tabir eden Şenel, şöyle devam etti:
“Bu hastanelerden üretimine zelzeleden çabucak sonra başlanan 250 yataklı Hatay Defne Acil Durum Hastanesi mayıs ayında, 150 yataklı Hatay İskenderun Acil Durum Hastanesi kasım ayında hizmete açılmıştır. İmali süren projelerden bin 875 yataklı Gaziantep Kent Hastanesi ile 110 yataklı Arsuz, Belen ve Hassa Devlet Hastaneleri, inşa süreçleri hızlandırılarak 2023 yılında hizmete alınmıştır. Bunlara ek olarak üretimine başlanan 890 yatak kapasitesine sahip dokuz acil durum hastanesinin de 2024 yılı içerisinde tamamlanarak hizmete alınması planlanmaktadır. Ayrıyeten, sıhhat kesiminde hizmet kapasitesinin güçlendirilmesini teminen sarsıntı vilayetlerinde toplam 10 bin 585 yatak kapasitesine sahip 37 hastane, 165 ünit kapasitesine sahip 3 ağız ve diş sıhhati merkezi, 1 diş hastanesi, 311 adet birinci basamak sıhhat tesisinin üretimi ile makine-teçhizat temini ve onarım-güçlendirme işlerinin yürütülebilmesi kapsamında 2024 yılında 28,2 milyar lira tahsis edilmiştir.”
“2023 yılında karayolu ve otoyollarda meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik yaklaşık 6,3 milyar lira harcanmıştır”
Sarsıntı sonrası ulaşım karayolları, tünel ve köprülerde de önemli hasarlar meydana geldiğini belirten Şenel, “2023 yılında karayolu ve otoyollarda meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik yaklaşık 6,3 milyar lira harcanmıştır. Ayrıyeten, zelzele kapsamında kurulacak yeni yerleşim yerleri ile konut ve toplumsal tesis alanlarına erişim sağlanması için 2,4 milyar lira harcama yapılmıştır. Demiryolu çizgilerinin tamiri için de 2023 yılında 5,8 milyar TL harcama yapılmıştır. Bu çizgiler için 2026 yılına kadar 26 milyar lira yatırım yapılması planlanmaktadır” sözlerini kullandı.
“Deprem sonrası havalimanlarında meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik 7,4 milyar lira meblağında yatırım planlandı”
Hatay Havalimanı pistinin de zelzele sonrası süreksiz hizmet verecek biçimde onarıldığını söyleyen Şenel, “Bu havalimanımızın sivil uçuşlara açılması için tamir ihalesi 2023 yılında gerçekleştirilmiştir. Zelzele sonrası havalimanlarında meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik 7,4 milyar lira fiyatında yatırım planlanmış ve 2023 yılında yaklaşık 896 milyon lira harcama yapılmıştır. 11,8 milyar lirası iletim çizgileri için olmak üzere, zelzelede ziyan gören güç altyapısının onarılmasına yönelik çalışmalar kapsamında yaklaşık 15 milyar lira fiyatındaki projeler Yatırım Programına alınmıştır” açıklamasında bulundu.
Şenel, mahallî idareler tarafından verilen hizmetlerin aksamadan yürütülebilmesi için merkezi idare bütçesi kaynaklarından lokal idarelere 2,7 milyar lira nakdi yardımda bulunulduğunu kaydetti.
Hatay Müzesi, Diyarbakır Surları, Gaziantep Kalesi, Harran Kalesi üzere değerli ve büyük çaplı onarım-restorasyon işlerine ve Habib-i Neccar Camii, Ulu Camii, Nurdağı Ökkeşiye Türbesi üzere değerli vakıf yapıtlarının onarımına başlandığına dikkati çeken Şenel, yine inşa çalışmaları için 1,7 milyar lira ödenek ayrıldığını söyledi.
Türkiye sanayi açısından ulusal gelir içerisinde yüzde 11,5 hissesi olan imalat sanayiinin canlandırılmasının büyük kıymet arz edildiğini söyleyen Şenel, “Yıkılan ve hasar gören sanayi işyerlerinin yerinde yapılması, güçlendirilmesi yahut yeni bir alanda yapılması ile yatırımları çekebilecek yeni sanayi alanlarının kurulmasına yönelik 7 milyar lira ödenek ayrılmış ve bunun 2 milyar lirası 2023 yılında kullanılmıştır” dedi.
“Bölgenin yine yapılandırılması ve ülke genelinde sarsıntı önlemlerine yönelik 1 trilyon 28 milyar liralık bir kaynak ayrılmıştır”
Zelzelenin yol açtığı hasarların giderilmesine öncelik verileceğinin Orta Vadeli Programda vurgulandığını bildiren Şenel, “Bölgenin tekrar yapılandırılması ve ülke genelinde sarsıntı önlemlerine yönelik olarak 2024 yılı merkezi idare bütçesinden 1 trilyon 28 milyar liralık bir kaynak ayrılmıştır. Bu meblağın 650 milyar lirası afet konutları imali ve altyapı masrafları için, 165 milyar lirası kamu kurumlarının hizmet binaları ve tesislere ait yatırımlar, 135 milyar lirası sarsıntı bölgesi yerinde dönüşüm kampanyası, geri kalan yaklaşık 78 milyar lirası ise başka vilayetlerdeki kentsel dönüşüm çalışmaları için tahsis edilmiştir” formunda konuştu.
Şenel, 15 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayımlanan 2024 Yılı Yatırım Programında da ödenek dağılımında sarsıntılardan etkilenen vilayetlerde altyapının yine tesis edilmesine yönelik projeler ile ülke genelinde afetlere karşı dirençliliğin artırılması ve hasarların telafisine yönelik projelere öncelik verildiğini söz ederek, programda zelzele önlemlerine yönelik toplam 510 milyar liralık yatırım projesinin yer aldığını vurguladı.
Öte yandan, Şenel, kelam konusu projeler için 2024 yılında bütçeden ayrılan ödeneklerin yaklaşık yüzde 28’ini eğitim kesiminin, yüzde 23’ünü sıhhat bölümünün, yüzde 13’ünü ise ulaştırma-haberleşme kesiminin oluşturduğunu bildirdi.
